Mastopatiya: Sabablari, belgilari va davolash usullari

Fevral 17, 2025

Mastopatiya nima?
Mastopatiya – ayollarning ko‘krak bezlarida yaxshi sifatli o‘zgarishlar bilan tavsiflanadigan kasallik bo‘lib, gormonal muvozanatsizlik natijasida yuzaga keladi. U asosan 18-45 yosh oralig‘idagi ayollar orasida keng tarqalgan. Mastopatiya diffuz va tugunli shakllarga ajratiladi. Ba’zan kasallik hech qanday alomatlarsiz kechadi, shuning uchun ayollar muntazam ravishda tibbiy ko‘rikdan o‘tib turishlari muhimdir.

Mastopatiyaning sabablari
Mastopatiyaning paydo bo‘lishiga quyidagi omillar sabab bo‘lishi mumkin:
Gormonal disbalans – organizmda estrogen va progesteron gormonlarining muvozanati buzilishi.
Stress va psixoemotsional bosim – nerv tizimining doimiy tarangligi gormonal tizimga ta’sir qiladi.
Genetik moyillik – onasida yoki buvisida mastopatiya bo‘lgan ayollarda kasallik rivojlanish xavfi yuqori.
Reproduktiv tizim kasalliklari – tuxumdonlarning disfunksiyasi, bachadon kasalliklari.
Abort va tug‘ruq bilan bog‘liq muammolar – homiladorlik va emizish organizmning gormonal muvozanatini ta’minlaydi, ularning yo‘qligi esa mastopatiya xavfini oshiradi.
Qalqonsimon bez kasalliklari – gormonlar ishlab chiqarish jarayonining buzilishi ko‘krak bezlariga ham ta’sir ko‘rsatadi.
Gormonal dorilarni noto‘g‘ri ishlatish – kontraseptivlar yoki boshqa gormonal preparatlarni nazoratsiz qabul qilish.

Mastopatiyaning belgilari
Mastopatiyaning asosiy belgilari quyidagilardan iborat:
Ko‘krak bezlarida og‘riq va sezgirlik – ayniqsa hayzdan oldin kuchayishi mumkin.
Ko‘krak to‘qimalarida zich tugunlar hosil bo‘lishi – ular ko‘pincha palpatsiya (qo‘l bilan ushlaganda) orqali seziladi.
Ko‘krakdan suyuqlik ajralishi – shaffof, oq yoki hatto qon aralash bo‘lishi mumkin.
Ko‘krak hajmining o‘zgarishi va shishish – bezlarning shishishi, asimmetriyaning paydo bo‘lishi.

Mastopatiyaning turlari
Diffuz mastopatiya – Ko‘krak to‘qimalarida mayda o‘zgarishlar kuzatiladi, tolali yoki kistoz shakllarga ajratiladi.
Tugunli mastopatiya – Kattaroq tugunlar va kistalar shakllanadi, ba’zan biopsiya talab qilinadi.
Fibroz-kistoz mastopatiya – Ko‘krak to‘qimalarining zichligi ortadi, kistalar hosil bo‘lishi mumkin.

Mastopatiyani qanday davolash mumkin?
Davolash usuli kasallikning shakliga bog‘liq bo‘lib, quyidagi yo‘nalishlarda olib boriladi:
Gormonal va no'gormonal dori vositalari – shifokor tomonidan tavsiya etiladi.
Fitoterapiya va tabiiy preparatlar – o‘simlik ekstraktlari asosida tabiiy davolash usullari.
Sog‘lom turmush tarzi – to‘g‘ri ovqatlanish, jismoniy faollik, zararli odatlardan voz kechish.
Jarrohlik usuli – agar tugunlar yoki kistalar xavf tug‘dirsa, jarrohlik amaliyoti o‘tkaziladi.

Mastopatiyaning oldini olish
Doimiy tibbiy ko‘rik – ayollar har yili mammolog yoki ginekolog ko‘rigidan o‘tishi kerak.
Stressni boshqarish – psixoemotsional barqarorlik saqlansa, mastopatiya rivojlanish xavfi kamayadi.
Gormonal muvozanatni nazorat qilish – endokrin tizimga e’tibor berish va zarurat bo‘lsa, shifokor bilan maslahatlashish.
Reproduktiv salomatlikka e’tibor berish – muntazam hayz sikli va tug‘ruq bilan bog‘liq muammolar bo‘lsa, shifokorga murojaat qilish.
Profilaktika maqsadida Endomastin istemol qilish ham samarali yordam beradi

Xulosa
Mastopatiya keng tarqalgan kasallik bo‘lsa-da, uni erta aniqlab, davolash orqali jiddiy asoratlarning oldini olish mumkin. Har bir ayol o‘z salomatligiga e’tiborli bo‘lishi, ko‘krak bezlarini muntazam tekshirtirib borishi va sog‘lom turmush tarziga rioya qilishi muhimdir. Kasallikning dastlabki bosqichlarida davolash osonroq kechadi, shuning uchun har qanday noqulaylik sezilganda shifokorga murojaat qilish tavsiya etiladi.